ဒီဇင္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔ ေန႔လယ္ ၁၂ နာရီ ၀န္းက်င္အခ်ိန္တြင္ ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ လိႈင္ၿမိဳ႕နယ္၌ အသစ္ဖြင့္လွစ္ထားေသာ သီရိမဂၤလာ ေစ်းသစ္၏ ေရွ႕ ကြက္လပ္၌ ေစ်းသူေစ်းသားမ်ားသည္ ၎တုိ႔၏ ဆႏၵအား ထုတ္ေဖာ္၍ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ေတာင္းဆိုရန္ စု႐ုံး ထိုင္ေစာင့္ေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
သီရိမဂၤလာေစ်းသစ္ ဖြင့္ပြဲ (ဓာတ္ပံု - ဧရာဝတီ)
“က်မတို႔က တေန႔ေစ်းေရာင္းမွ တေန႔စားရတာေလ။ အခုေရာင္းစရာ ေနရာမရွိေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး ထမင္းစားၾက ရမယ္မွန္းကို မသိေတာ့ဘူး” ဟု ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ေနေသာ လူအုပ္ထဲမွ အသက္ ၄၀ ၀န္းက်င္ အမ်ဳိးသမီး တဦးက ေျပာသည္။
အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီး အပါအဝင္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ေနသည့္ လူအုပ္ႀကီးသည္ ညေန ၃ နာရီတြင္ဖြင့္လွစ္မည့္ ေစ်းသစ္ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားသို႔ လာေရာက္မည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးေအာင္သိန္းလင္းကို ေစာင့္ဆိုင္းေနျခင္းျဖစ္ၿပီး ၎ထံ၌ ေစ်းေရာင္းရန္ ေနရာရရွိေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုရန္ ေနပူဒဏ္ကို ဂ႐ုမစိုက္အားဘဲ ထိုင္ေစာင့္ေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
“ေစ်းသည္ တေထာင္ေလာက္ ေစ်းမေရာင္းရရင္ မီွခိုေနတဲ့လူ ေသာင္းခ်ီၿပီးေတာ့ စားဖို႔ အခက္အခဲ ျဖစ္ရတယ္” ဟုအမ်ဳိးသမီးမ်ား ႏွင့္အတူ ထိုင္ေနေသာ ေစ်းသည္အမ်ဳိးသား တဦးက ဆိုသည္။
သီရိမဂၤလာေစ်းေဟာင္းႀကီးသည္ ၂၄ နာရီ ဖြင့္လွစ္ေရာင္းခ်ေပးေနေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ တခုတည္းေသာ ေစ်းႀကီး ျဖစ္သည့္အျပင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ တျခားေသာ ျပည္နယ္၊ တိုင္းမ်ားသို႔ ဆက္သြယ္ကာ စားေသာက္ကုန္ ပစၥည္းအမ်ားအျပား တင္ပို႔ေရာင္းခ်ေနေသာ ေစ်းလည္း ျဖစ္သည္။
ထိုေစ်း၌ အထပ္ ၅ ထပ္ပါရွိကာ ေျမညီႏွင့္ ပထမထပ္တို႔တြင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ကုန္စိမ္းမ်ဳိးစုံ၊ အသီးအႏွံမ်ား၊ ပန္းမ်ဳိးစုံ၊ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ငန္ျပာရည္၊ ကုန္ေျခာက္ပစၥည္းအစုံကို လက္လီလက္ကား ေရာင္းခ်ခဲ့သည္။ ေစ်းဆိုင္ခန္းေပါင္း ၂၂၈၀ ေက်ာ္ႏွင့္ ပ်ံက် ေစ်းသည္ ေထာင္ခ်ီရွိၿပီး တေစ်းလုံး၌ ေစ်းသူေစ်းသား ၂ ေသာင္း၀န္းက်င္ ေန႔စဥ္ ေစ်းေရာင္းခ်ေပးေနခဲ့ေၾကာင္း ေစ်းမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရသည္။
ထိုသို႔ ေထာင္ေသာင္းခ်ီေသာ ေစ်းသူေစ်းသားမ်ားသည္ ေစ်းသစ္၌ ေစ်းေရာင္းခ်ရန္ ေနရာလုံး၀ အဆင္မေျပေသာ္လည္း ေစ်းတာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေနရာစီစဥ္ေပးျခင္းမရွိဟု ေစ်းသူေစ်းသားမ်ားက ေျပာသည္။
ေနရာအဆင္ မေျပသူမ်ားထဲတြင္ ပ်ံက် ေစ်းသည္မ်ားအျပင္ ေစ်းေဟာင္း၌ ဆိုင္ခန္းကိုယ္ပိုင္ရွိသူ မ်ားလည္း ပါ၀င္သည္ဟု သိရသည္။
သီရိမဂၤလာေစ်းႀကီးအား ေျပာင္းေရႊ႕ရျခင္းသည္ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈေၾကာင့္ဟု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးေအာင္သိန္းလင္းႏွင့္ေစ်းတာ၀န္ရွိသူမ်ားက ျပည္တြင္း ဂ်ာနယ္မ်ားကို ေျပာဆိုခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါ ေစ်းႀကီးကို ေအးရွားေဝါလ္ ကုမၸဏီက အသံုးျပဳမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေစ်းသာယာေရး အဖြဲ႕ဝင္ တဦးက ဆိုသည္။
“ဒီေစ်းႀကီးကို ေအးရွားေ၀ါလ္ ကုမၸဏီက သူတို႔စီးပြားေရး အတြက္အသုံးျပဳဖို႔ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ႏွင့္သေဘာတူထားတယ္လို႔ သိရတယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။
ေအးရွားေ၀ါလ္ ပိုင္ရွင္သည္ စစ္အစိုးရ၏ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ နီးစပ္သည့္ ဦးထြန္းျမင့္ႏိုင္ (ေခၚ) စတီဗင္ေလာ ျဖစ္၍ ၎၏ ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ရျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းလည္း သူက ဆိုသည္။
သီရိမဂၤလာ ေစ်းႀကီးေဘး၌ တည္ေဆာက္ထားေသာ ေအးရွားေ၀ါလ္ ကုမၸဏီပိုင္ ဆိပ္ခံ ေဘာမ်ားတြင္ တရက္လွ်င္ ကြန္တိန္နာကားစီးေရ ရာခ်ီ၍ ၀င္ထြက္ သြားလာေနျခင္းေၾကာင့္ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈ မၾကာခဏ ျဖစ္ေလ့ရွိ ေၾကာင္း သိရသည္။
သီရိမဂၤလာေစ်းႀကီးသည္ အထပ္ျမင့္ အေဆာက္အအုံ တခုျဖစ္ၿပီး အခ်က္အခ်ာက်သည့္ ေနရာတြင္ တည္ရွိေနခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ေအးရွာေ၀ါလ္ကုမၸဏီက စိတ္၀င္စားမႈ ရွိပုံရေၾကာင္း၊ ေစ်းေျပာင္းေရႊ႕ရျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဦးထြန္းျမင့္ႏိုင္ႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္တို႔ ေငြေၾကးအေပးအယူ သေဘာတူညီမႈ ရယူကာ ေစ်းကို အမိန္႔အာဏာ အသုံးျပဳ၍ ေျပာင္းေရႊ႕ခိုင္းျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေစ်းသူေစ်းသားမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။
ယခုအခါ သီရိမဂၤလားေစ်းေဟာင္း ေနရာမ်ားကို ေလလံစနစ္ျဖင့္ စတင္ေရာင္းခ်ေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ စည္ပင္သာယာေရး ေကာ္မတီက တရား၀င္ ေၾကညာထားသည္။
ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးေအာင္သိန္းလင္းသည္ ရန္ကုန္၏ စီးပြားေရး အခ်က္အခ်ာ က်သည့္ေနရာမ်ားကို မၾကာခဏ ေလလံပစ္ေလ့ရွိၿပီး ၎တဦးတည္းက ခ်ဳပ္ကိုင္၍ လက္၀ါးႀကီး အုပ္ေလ့ ရွိျခင္းအေပၚ စည္ပင္ ၀န္ထမ္းမ်ားက မေက်နပ္ၾကေၾကာင္း ၾကားသိရသည္။
သီရိမဂၤလာေစ်းႀကီး၌ ကားစီးေရ အမ်ားအျပား ထားရွိႏိုင္ေသာ ကားပါကင္၊ ကုန္ပစၥည္း အမ်ားအျပား သိုေလွာင္ထားႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ားကို ေအးရွားေ၀ါလ္က မ်က္စိက်ေနသည္ဟု ေစ်းသာယာေရး အဖြဲ႔၀င္တဦးက ဆိုသည္။ လက္ရွိ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ကိစၥသည္ ေငြေၾကးကိုသာ ဦးစားေပးေသာ ျမန္မာအစုိးရ အာဏာပိုင္မ်ား၏ မဆန္းျပားေသာ ဇာတ္လမ္း တခုသာ ျဖစ္သည္ဟု ၎က ဆက္ေျပာသည္။
သီရိမဂၤလာေစ်းေဟာင္းအား ကီလီေစ်းကို ဖ်က္၍ ေျပာင္းေရႊ႕ကာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့သည္။
“ဒီေစ်းႀကီးက ကီလီေစ်းကို ဖ်က္ၿပီးေတာ့ေျပာင္းလာတာပါ၊ အဲဒီတုန္းက တခါဘ၀ပ်က္ခဲ့ၿပီးၿပီ။ ဒီေစ်းကို ေရာက္ေတာ့ လုံး၀မေျပာင္းရေတာ့ဘူးလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊကိုယ္တိုင္ လာၾကည့္ၿပီး ေျပာခဲ့တာ ၾကားေယာင္ေနတုန္းပဲ” ဟု ဆိုင္ခန္းပိုင္ရွင္ တဦးက ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပသည္။
ထိုအခ်ိန္က ဆိုင္ခန္းတခန္းလွ်င္ က်ပ္ ၄ သိန္းေပးသြင္းခဲ့ရေၾကာင္းလည္း ၎က ဆိုသည္။
သီရိမဂၤလာ ေစ်းေျပာင္းမည့္ အေၾကာင္းကို ေစ်းသူေစ်းသားမ်ား၊ ေစ်းသာယာေရး အဖြဲ႔၀င္မ်ားတို႔ကို ႀကိဳတင္ေျပာဆိုမႈ မရွိခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
လက္ရွိေစ်းသစ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေစ်း၀ယ္သူ အိမ္ရွင္မ တဦးက “သြားရလာရတာက အရင္လို အဆင္မေျပတဲ့အျပင္ ကုန္ေစ်းေတြလည္း ပိုႀကီးသြားတယ္” ဟု ဆိုသည္။
ေစ်းေရာင္းခ်ေနသူ ေစ်းသည္ တခ်ဳိ႕ကလည္း ယခု ေစ်းသစ္သည္ ေစ်းေဟာင္းကဲ့သို႔ အေရာင္းအ၀ယ္ မေကာင္းဟု ဆိုၾကသည္။
လက္ရွိဖြင့္လွစ္ထားေသာ သီရိမဂၤလာ ေစ်းသစ္သည္ လွႈိင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ဘုရင့္ေနာင္လမ္း၊ ပိေတာက္ေခ်ာင္းအနီးရွိ ေျမဧက ၁၇ ဒသမ ၇၅ ဧကေပၚ၌ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ တထပ္ေဟာလ္တိုက္ ပုံစံ ေစ်းျဖစ္ၿပီး ေစ်းဆိုင္ခန္းေပါင္း ၂၉၀၃ ခန္း၊ ေစ်း႐ုံ ၉ ႐ုံ၊ ကားစီးေရ ၂ ေထာင္ေက်ာ္ ထားႏိုင္ေသာ ကားပါကင္တို႔ ပါရွိသည္။
“တထပ္ ေဆာက္ရတာက မီးေဘး အႏၱရာယ္ ကင္းဖို႔နဲ႔ ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းဖို႔ပါ” ဟု ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးေအာင္သိန္းလင္းက ျပည္တြင္းဂ်ာနယ္မ်ားကို ေျပာဆိုသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ေစ်းႀကီးမ်ားသည္ မၾကာခဏ မီးေလာင္မႈျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး ယခုႏွစ္အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ သဃၤန္းကၽြန္းေစ်းႀကီး မီးေလာင္မႈသည္ မီးသတ္ဦးစီးဌာန၏ ေပါ့ဆမႈေၾကာင့္ ဆုံး႐ွႈံးမႈ မ်ားသြားရေၾကာင္း ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္က လွ်ပ္တျပက္ ဂ်ာနယ္ႏွင့္ အင္တာဗ်ဴးတြင္ ေျဖဆိုထားသည္။
မီးသတ္ဦးစီးဌာနမွ ေျပာဆိုရာတြင္ ေစ်းမ်ား၌ မီးသတ္ေရကန္မရွိျခင္း၊ ေစ်းမ်ား၏ တည္ေဆာက္မႈပုံစံ မွန္ကန္မႈ မရွိျခင္း၊ ေစ်းေဆာက္မည္ဆိုပါက ေစ်းတာ၀န္ရွိသူမ်ားသည္ မီးသတ္ဌာန၏ မီးေဘးအႀကံဉာဏ္ ယူေလ့မရွိျခင္း တို႔ေၾကာင့္ မီးေလာင္မႈ မၾကာခဏျဖစ္ပြားရသည္ဟု ဆိုသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ အခြန္လြတ္ေစ်း ၁၁ ခုအပါအ၀င္ စုစုေပါင္း ၁၆၈ ေစ်းရွိၿပီး ေစ်းအားလုံးနီးပါးသည္ မီးေဘးကာကြယ္မႈ စနစ္ အားနည္းေၾကာင္း သိရသည္။
ေစ်းေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္အနက္ အမ်ားစုသည္ ေဟာင္းႏြမ္းေနျခင္း၊ လူေနအိမ္မ်ားႏွင့္နီးကပ္လြန္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ရႏိုင္ေသာ ေစ်းႀကီးမ်ား၊ ေစ်းေဟာင္းမ်ား ရွိေန၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ေစ်းသူေစ်းသားမ်ားသည္ က်ီးလန္႔စာစား ဘ၀သို႔ ေရာက္ရွိေနေၾကာင္း မီးသတ္ဦးစီးဌာန တာဝန္ရွိသူတဦးက ဆိုသည္။
ေျပာင္းေရႊ႕ရမည္ဟု လတ္တေလာ သတင္းထြက္ေနေသာ ေစ်းႀကီးမ်ားမွာ သဃၤန္ကၽြန္း စံျပေစ်းႀကီး၊ ဗဟိုစံျပ ငါးေစ်းႀကီး၊ ေရႊတိဂုံ ေစတီ ေျခရင္းရွိ ဒဂုံၿမိဳ႕နယ္ေစ်း၊ ေတာင္ဥကၠလာပ ၿမိဳ႕နယ္မွ နႏၵ၀န္ေစ်းႀကီး တို႔ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုေစ်းမ်ားမွ ေစ်းသူ ေစ်းသားမ်ားသည္ စိုးရိမ္ေသာက ေရာက္ေနၾကေၾကာင္း သိရသည္။
“သူတို႔ကေစ်းေတြ ေျပာင္းရမယ္ဆိုတာ ဘယ္ေတာ့မွ ႀကိဳမေျပာဘူး။ ျပင္ဆင္မႈက မရွိေတာ့ လူေတြ ဒုကၡေရာက္ ၾကတယ္။ ေျပာင္းမယ့္ကိစၥ ကန္႔ကြက္တာမ်ားတဲ့ ေစ်းဆိုရင္ မီး႐ွႈိ႕ပစ္တတ္တယ္” ဟု ဗဟိုစံျပေစ်းမွ အ၀တ္အထည္ ေရာင္းခ်သူ ေစ်းဆိုင္ပိုင္ရွင္ တဦးက ေျပာသည္။
သဃၤန္းကၽြန္း ေစ်းႀကီးမီးေလာင္မႈတြင္လည္း ၎၏ အထည္ဆိုင္မီးေလာင္ခံခဲ့ရၿပီး သိန္းရာဂဏန္း ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရသည္ဟု ရွင္းျပသည္။ ထိုမီးေလာင္မႈသည္ အာဏာပိုင္တို႔၏ ႐ွႈိ႕မီးဟုသာ ထင္ျမင္ေၾကာင္းလည္း သူက ဆိုသည္။
ေစ်းေရွ႕မွ ေဆာက္လုပ္ဆဲ ကားရပ္နားရာေနရာ (ဓာတ္ပံု - ဧရာဝတီ)
သီရိမဂၤလာေစ်းမွ ေစ်းသည္မ်ား၏ ဆႏၵျပ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ အာဏာပိုင္တို႔၏ ျပည္သူမ်ားအေပၚ အေလးမထားျခင္း၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္းတို႔ ပိုမို ေပၚလြင္ ထင္ရွားေနေၾကာင္း ၎က ဆက္ေျပာသည္။
ေစ်းသစ္ဖြင့္လွစ္ၿပီး တပတ္ခန္႔ရွိသည့္တိုင္ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ႏွင့္ေစ်းတာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေနရာ ခက္ခဲေနသည့္ ေစ်းသည္မ်ားအား ေနရာစီစဥ္ ေပးရန္ တစုံတရာ ေျပာဆိုမႈ မရွိေသးေၾကာင္း သိရသည္။
၂၄ ရက္ေန႔က ေစ်းသည္မ်ား၏ ဆႏၵျပ ေတာင္းဆိုမႈသည္ ေအာင္ျမင္မႈ မရွိခဲ့ဘဲ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္၏ လ်စ္လ်ဴ႐ွႈျခင္းကို ခံေနရသျဖင့္ ေဒါသထြက္ကာ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္မိေၾကာင္း ေျပာဆိုၾကသည္။
“ဦးေအာင္သိန္းလင္းကို ေနရာ ေပးဖို႔ ေစ်းသည္ေတြက သံၿပိဳင္ ေတာင္းေတာ့ ဖဲႀကိဳးျဖတ္ၿပီးတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ျပန္သြားတယ္။ ေစ်းထဲလည္း ပတ္မၾကည့္သြားဘူး။ ဘာမွလည္း ေျပာမသြားပါဘူး။ လူေတြကို လွည့္မၾကည့္ဘဲ မ်က္နွာ နီနီရဲရဲနဲ႔ ကားေပၚတက္သြားတယ္” ဟု ဆႏၵျပ ေစ်းသည္ တဦးက ေျပာသည္။
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ သတင္းေထာက္တဦး ကူညီသည္။
http://bur.irrawaddy.org/
